‘Nederland goed inrichten, is een belangrijke zo niet de belangrijkste opgave van deze tijd. We zullen de schaarse ruimte om te leven, wonen, werken, voedsel produceren en recreëren beter moeten gaan benutten. De woningnood is een van de grootste problemen van dit moment. Jongeren stellen het vormen van een gezin uit omdat ze niet aan een geschikte woning komen. Daarom zet ik me ervoor in dat er voldoende betaalbare huur- en koopwoningen bij komen voor jongeren en ook ouderen.’ Ware woorden van Mona Keijzer, Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening te lezen op de site van het Rijk. Maar hoe ga je dat dan doen Mona? Hoe groter de mond des te holler klinken de frasen. Dat zei mijn oma altijd.
Ik denk niet vaak aan Mona. Toch gingen mijn gedachten automatisch naar haar, toen zich een panieklawine voltrok op onze buurtapp. Iemand had namelijk een graffiti tag aangebracht op het huis van onze buren. Goedingelichte buurtgenoten wisten te melden dat dit de tag van de kraakbeweging was. En meteen ook de aankondiging dat het huis, dat inderdaad vrijwel niet bewoond wordt, in het vizier is van krakers. ‘Kraken gaat door!’ ging er door mij heen, maar vrij snel daarna bedacht ik dat gewoon ook het scheefwonen doorgaat. Want er valt natuurlijk wel wat van te vinden, een ruime fraaie eengezinswoning die jaren niet bewoond wordt. Mijn buurman heeft elders in het land een huis gekocht en woont daar feitelijk. Gevoed door het schrikbeeld van krakers in de straat, buitelden over de app de meningen over elkaar heen, foei toch die buren die hun huis laten leegstaan en de buurt laten verloederen. Maar wij, de buren, hebben boter op ons hoofd. In ons blok van elf ruime eengezinswoningen wonen vier stellen en drie alleenstaanden. Er zijn er meer dus met ruimte, kamers of zelfs hele verdiepingen over.
Het is niet zo dat wij als emptynesters niet kleiner willen wonen. Wij willen best ruimte maken voor een ander die het harder nodig heeft. Maar het is in de huidige woningmarkt, met de fiscale voordelen voor de huizenbezitter ondoenlijk om te verkassen. Het kost te veel. Wij willen best kleiner wonen. We zouden best meer kunnen betalen. Maar wie wil er nou comfort inleveren om daar vervolgens meer voor te betalen? Het is niet realistisch om dat van je medemens te verlangen. Daarom zit de huizenmarkt op slot.
Wat dat aangaat kan Mona voorbeeld nemen aan de natuur. Of je nu gelooft in het scheppingsverhaal of in de evolutietheorie, de natuur laat soms mooie voorbeelden zien van simpele oplossingen voor complexe problemen. Ik geef toe, als God een beetje meewerkt of je hebt miljoenen jaren tot je beschikking, dan lijkt alles simpel.
Een mooi voorbeeld vind ik de huisvestingsproblematiek van de heremietkreeft. Al van jongs af aan intrigeren die merkwaardige beestjes mij. Ik ving ze in de Eems en ik nam ze mee naar huis waar ik ze hield in een klein aquarium. Als jongetje fietste ik elke week naar de dijk om met een jerrycan vers zeewater te halen. Ik kon uren naar ze kijken en het viel me op dat als je er een paar bij elkaar doet, dat ze dan de hele tijd aan elkaars schelp zitten te voelen en tikken. Ze lijken heel jaloers en hebben uitgesproken veel interesse voor behuizing van hun broeders en zusters “Pas ik daarin? Is het wat voor mij? Hoe krijg ik die ander eruit? ” Dit Lijkt het enige wat ze bezighoudt. Pas echt interessant wordt het wanneer je een nieuwe, lege schelp toevoegt. Dan blijkt dat heremietkreeften, gebruik maken van “sociale netwerken” om nieuwe schelpen te vinden. Wanneer een heremietkreeft een nieuwe, grotere schelp vindt, verzamelen verschillende andere individuen zich er rondom en vormen ze een soort wachtrij van groot naar klein. En als zich een heremietkreeft aansluit die voldoende groot is voor de lege schelp, zet dit een kettingreactie in gang: de grootste kreeft betrekt de lege schelp, de op daarna grootste kruipt snel in de pas verlaten schelp en iedereen schuift zo een schelpje op. ‘Hier zit een film in’, dacht ik. En ik schreef zelfs het script voor een animatiefilm over dit gegeven. Maar die animatiefilm kwam er nooit, want zoals zo vaak wordt zelfs de fraaiste verbeelding ruimschoots overtroffen door de werkelijkheid. In een BBC documentaire bestaat die film al, nota bene met commentaar van niemand minder dan Sir David Attenborough. Klik op de foto om te kijken.
Zonder overheidsingrijpen hebben de heremietkreeften het mooi voor elkaar zul je denken, maar ook in hun wereld gaat het soms mis. Ook in hun habitat hebben zij soms last van invasieve soort zoals weer een andere BBC documentaire laat zien. Hier ontstaat schaarste op de woningmarkt door de invasieve aanwezigheid van klimaatvluchtelingen. Al zijn dit het soort vluchtelingen dat ‘vlucht’ voor een matige zomer naar zonzekere stranden, waar ze massaal schelpen meenemen als souvenirs. Ik heb het hier natuurlijk over menselijke toeristen. In heremietkreeftenwereld geldt dat elke lege schelp een kreeft kan herbergen. Dus een lokale woningnood is gauw geboren. Gelukkig, zo laat de docu ook zien, zijn heremietkreeften creatief en zijn zij niet al te kieskeurig. En gelukkig laat de massatoerist na vertrek ook genoeg alternatieve woonruimte achter.
Over de maakbaarheid van heremietkreeftenhuisvesting kan ik nog wel meer vertellen, maar misschien kun je zelf beter even kijken op youtube.
Mijn punt is dat oplossingen voor menselijke problemen soms voor het oprapen liggen in de dierenwereld. Ik hoop dat de minister zich daardoor laat inspireren. En er zijn zeker nog wel meer voorbeelden te vinden, al gun ik Mona’s vijf zonen een andere starterswoning dan de kids van deze moeder met een evenzo grote mond.